Gent, 5 april 2019
DE INVOERING VAN LAGE EMISSIE ZONES,
VEEL PIJN VOOR DE SCHONE SCHIJN !
DOEL VAN EEN LEZ (LAGE EMISSIE ZONE)
Het belangrijkste uitgangspunt voor de invoering van een LEZ, zou het verbeteren van de luchtkwaliteit moeten zijn. Het behaalde resultaat is o.a. afhankelijk van de geografische ligging, het aantal blootgestelde personen en de verkeersdensiteit. Het louter implementeren van een LEZ, zonder voldoende kennis van de herkomst en de samenstelling van de lokale luchtvervuiling, is zinloos. Veel traditionele luchtverontreinigende stoffen en broeikasgassen hebben gemeenschappelijke bronnen. Hun emissies zijn interactief in de atmosfeer en veroorzaken - gezamenlijk en afzonderlijk - een groot aantal schadelijke milieueffecten op de lokale, regionale en wereldwijde schaal. Gains model
RESULTAAT VAN EEN LEZ.
Uit voorgaande blijkt dat de permanente focus op autogebruik als grote bron van luchtvervuiling onterecht en buiten verhouding is. Voor NO2 en NOx is dit het geval, maar voor het zeer schadelijke fijn stof is het verkeer maar verantwoordelijk voor 17%, industrie voor 15% en huishoudens voor 43%, waarvan 87% afkomstig van houtverbranding. Over een termijn van twee decennia zien we dat de emissie van fijn stof door industrie en verkeer quasi gehalveerd is terwijl het aandeel van de huishoudens zelfs is toegenomen. Inzetten op een reductie van die vervuiling zou ons veel meer opleveren. Je zou verwachten dat onze overheid maatregelen neemt die de meeste impact hebben op het terugdringen van de luchtvervuiling, wat andermaal niet het geval is.
Tien jaar terug kocht men massaal dieselwagens, met de steun van de overheid, om hun lage CO2 uitstoot. Over de gevolgen op onze gezondheid werd er nog niet gerept. Nu mag men met deze zogezegde milieuvriendelijke diesels niet meer binnen in sommige Vlaamse steden. Hun doorkoopwaarde is gekelderd en heel wat van deze wagens rijden straks rond op het platteland, in Oost-Europa of andere werelddelen.
Uit een rapport van TNO Leuven blijkt bovendien dat het aandeel van voertuigen welke in 2020 niet toegelaten zijn tot lage emissiezones verwaarloosbaar is. Uit een andere grafiek in hetzelfde rapport blijkt dat er geen emissiewinst meer geboekt zal worden vanaf 2020. De winst die geboekt wordt op technologisch vlak wordt immers gecompenseerd door een hoger aantal afgelegde voertuigkilometers.
Als je de resultaten bekijkt van de reeds ingevoerde LEZ's (o.a.Antwerpen), dan stellen we vast dat vermindering van vervuiling zelfs gelijke tred houdt met de gebieden zonder LEZ.
RANDVOORWAARDEN LAGE EMISSIE ZONES, WIE RAAKT ER NOG WIJS UIT?
Binnen een LEZ moet de uitstoot van voertuigen aan bepaalde normen voldoen. In zo'n gebied gelden er dus specifieke toegangsvoorwaarden voor voertuigen. De meest vervuilende wagens zijn er niet toegelaten. De LEZ geldt voor iedereen, ook voor buitenlandse voertuigen. Enkel bussen voor vervoer van personen met een handicap worden vrijgesteld van de toegangscriteria. Ook prioritaire voertuigen (politie, brandweer, …) worden zonder voorwaarden toegelaten tot de lage-emissiezone.
Je zou verwachten dat de toegangsvoorwaarden overal identiek zullen zijn, maar door het feit dat bijv. het Vlaams Decreet ook toelaat dat lokale besturen hun eigen accenten mogen leggen zijn er al verschillen tussen bv. Antwerpen en Gent. Zowel qua keuze van de Euronorm, invoeringstermijnen als bij het bepalen van uitzonderingen (old timers, voertuigen marktkramers, ....) zien we andere criteria. Ook de voorwaarden (financiële compensatie - aantal keren) om met een ouder voertuig toch de LEZ te mogen betreden zijn niet gelijklopend.
Het lappendeken van lage emissie zones in Europa ondermijnt de doelstelling van het vrij verkeer van personen en goederen (verdrag van Rome). Daarom heeft de Europese Commissie beslist om de toetingsvoorwaarden voor lage emissie zones te harmoniseren (Zie krantenartikel).
EEN GENTSE LEZ.
De Gentse lage-emissiezone heeft een gemiddelde straal van ongeveer 1000 m, met de stadsring (R40) als een strop errond en zou vanaf 2020 in voege zijn. De invoering van een LEZ in zo'n beperkt gebied lijkt ons ridicuul.
Het stadsbestuur gaat er immers prat op dat het autogebruik sterk is teruggelopen in de binnenstad. De street-canyons, waar er vroeger een concentratie was van luchtvervuiling, zouden door de knips niet meer bestaan. Het autovrij gebied is sterk toegenomen en steeds meer Gentenaars nemen de fiets.
Een belangrijk aspect van de invoering van circulatieplan en LEZ komt aan de oppervlakte in de paper van Susanne Van Brussel “Wat kan een LEZ betekenen voor Gent”. De studie dateert van de periode 2013-14, werd uitgevoerd in samenwerking met het Gents stadsbestuur en bevat o.a. ook materiaal welke door de dienst mobiliteit aangeleverd werd. Het is een document van uitzonderlijke waarde voor openbare besturen die overwegen om een LEZ in te voeren. In haar conclusie welke te lezen is vanaf blz. 73 staat er dat het invoeren van 'knips' en het uitbreiden van het voetgangersgebied niet noodzakelijk een verbetering zullen inhouden van de luchtkwaliteit, zelfs integendeel. Dit o.a. omdat niet alle gevolgen in rekening worden gebracht (verplaatsen van problemen?).
Bovendien valt de R40 niet onder deze LEZ. Sedert de invoering van het circulatieplan met zijn sectoren, vormt de stadsring door de toegenomen drukte en filevorming een polluerende strop rond onze binnenstad. Afhankelijk van de windrichting, wordt telkens een ander deel van de binnenstad mee vervuild.
TOEGANGVOORWAARDEN NOG STEEDS NIET GEKEND
Tot op vandaag is er nog steeds niet bepaald tegen welke voorwaarden (toegang na betaling) oudere voertuigen de Gentse LEZ binnen mogen. Wat onzekerheid en stilaan tijdsnood veroorzaakt bij de bezitters van oudere wagens.
Er is een verschil tussen de tabel welke gepubliceerd staat op de website van het Departement Omgeving (Vlaamse Gemeenschap) en de stad Gent.
Voor Vlaanderen staat: Euro 4 en Euro 3 + roetfilter - toegang onder voorwaarden.
Voor Gent staat Euro 4 - toegang onder voorwaarden, Euro 3- niet toegelaten
GEVOLGEN VOOR DE BINNENSTADBEWONERS EN HANDEL
De invoering van de LEZ in Gent zal andermaal vooral gevolgen hebben voor de bewoners in de binnenstad, omdat er voor hen geen keuze is. Zij kunnen onmogelijk de binnenstad vermijden, wat bezoekers wel kunnen.
Inwoners met een beperkt inkomen, gezinnen met veel kinderen, bejaarde Gentenaars die amper 2000 km/jaar afleggen met hun verouderd, maar nog niet versleten voertuig, zullen door deze maatregel zwaar getroffen worden.
's Nachts is er geen openbaar vervoer en taxi’s zijn veel te duur. Voor hen zou een uitdoofscenario of een financiële compensatie een oplossing kunnen zijn.
De reguliere handel en grotere bedrijven zullen van de LEZ minder of geen last hebben. Een beperkt deel van hun klanten zal misschien tijdelijk afhaken. Behoudens de lokale dienstverleners, omdat die rond hun thuisbasis werken en de afschrijvingsperiode van hun duur uitgerust bedrijfsvoertuig de verstrenging van de normen niet kan bijbenen.
Vanaf 2027 worden de toegangsvoorwaarden voor lage emissiezones strenger, waardoor alleen dieselvoertuigen met Euro 6d zonder voorwaarden toegelaten worden tot de LEZ in Vlaanderen. Deze norm treedt in 2020 in voege. Iedere Vlaamse ondernemer die een nieuw diesel bedrijfsvoertuig met euro6c motor aanschaft in 2019, zal daarmee in 2027 niet meer binnen mogen in een Vlaamse LEZ. Dit is economisch niet haalbaar, vooral voor kleine lokale dienstverleners.
BESLUIT
Uit de laatste evaluaties van het nu 2 jaar ingevoerde circulatieplan blijkt dat veel handelaars, minder begoeden en vooral de oudere generatie in de binnenstad de grote benadeelden zijn van dit circulatieplan. De bedenking van Schepen Watteeuw (in DS 30/03/2019) dat het circulatieplan misschien een te eenzijdige mobiliteitsmaatregel was, die te weinig rekening hield met de sociale, economische en culturele aspecten van onze stad (een kritiek die INTELLIGENT MOBIEL al bijna drie jaar regelmatig herhaalde) was terecht. Dit zou toch minstens de aanleiding moeten zijn om te overwegen of deze LEZ daar bovenop voor Gent en de Gentenaars wel echt zinvol is of andermaal voor velen een pijnlijke maatregel voor de schone schijn.
Alleen omdat het goed staat, weer geld (van de burgers) in het laadje brengt en het Groenste stadsbestuur van Vlaanderen niet achterop kan lopen lijkt ons in deze, met alle voorgaande informatie, geen overtuigend argument.
INTELLIGENT MOBIEL - Eddy Vanzieleghem en Jurgen Gielen (Burgerplatform.gent)